Koszty procesu to jedno z najczęściej wyszukiwanych haseł przez osoby, które stają przed koniecznością wejścia na drogę sądową. Nic dziwnego – sąd kojarzy się z wysokimi opłatami, których wiele osób po prostu się boi. Ale nie zawsze trzeba płacić, a niekiedy to właśnie druga strona – np. firma windykacyjna – pokryje wszystkie wydatki. W tym poradniku w prosty sposób wyjaśnimy, kto płaci koszty sądowe, z jakimi opłatami trzeba się liczyć, czy można zostać zwolnionym z kosztów, i jak to działa w praktyce.

Rodzaje kosztów w postępowaniu cywilnym

W trakcie procesu cywilnego możemy wyróżnić kilka kategorii opłat i wydatków. Wszystkie one razem składają się na tzw. koszty procesu cywilnego.

Opłata sądowa za pozew, zarzuty i apelację

Podstawowym kosztem są opłaty sądowe. Jeśli ktoś składa pozew o zapłatę, musi od razu zapłacić tzw. opłatę stosunkową – najczęściej w wysokości 5% wartości dochodzonej kwoty. Przykład: jeśli ktoś pozywa nas na 30 000 zł, musi wnieść opłatę 1 500 zł.

W toku sprawy pojawiają się kolejne opłaty – np. opłata za apelację (taka sama jak za pozew) czy opłata za wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty – wynosząca np. 3/4 opłaty od pozwu.

Wszystkie zasady opłat znajdziemy w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz w przepisach wykonawczych.

Opłaty skarbowe i inne opłaty urzędowe

Jeśli korzystasz z pomocy radcy prawnego lub adwokata, do pozwu dołącza się też pełnomocnictwo. Wiąże się to z niewielką, ale obowiązkową opłatą skarbową w wysokości 17 zł.

Dodatkowe koszty mogą wynikać z innych czynności – np. odpisów, zaświadczeń czy zażaleń.

Zaliczki na biegłych i koszty opinii specjalistycznych

Jeśli sąd uzna, że potrzebna jest opinia biegłego – np. księgowego, rzeczoznawcy, lekarza – może zobowiązać strony do wniesienia zaliczki na wynagrodzenie biegłego. To często koszt rzędu kilkuset złotych, a bywa, że nawet kilku tysięcy złotych – zwłaszcza w sprawach gospodarczych lub skomplikowanych finansowo.

W praktyce, jeżeli stronę nie stać na taki wydatek, może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, także w zakresie kosztów biegłych.

Koszty mediacji i inne wydatki sądowe

Czasem sąd kieruje strony do mediacji – zwłaszcza przy sporach, które mogą zakończyć się ugodą. Koszty mediacji również są traktowane jako koszty postępowania cywilnego, ale ich wysokość bywa zróżnicowana. W przypadku mediacji sądowej są to stawki określone rozporządzeniem – zwykle od 150 do 450 zł za sesję.

Koszty zastępstwa procesowego – komu się należą?

Czym są i jak się je oblicza?

Jeśli którakolwiek ze stron wynajmie pełnomocnika – adwokata lub radcę prawnego – do sprawy doliczane są tzw. koszty zastępstwa procesowego. Są to kwoty, które strona przegrywająca musi zapłacić stronie wygrywającej na pokrycie kosztów jej prawnika.

Stawki ustalane są zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości.

Przykładowe stawki wg rozporządzenia

do 500 zł 90 zł

do 1 500 zł 270 zł

do 5 000 zł 900 zł

do 10 000 zł 1 800 zł

do 50 000 zł 3 600 zł

do 200 000 zł 5 400 zł

Kwoty te mogą być zwiększane, jeśli sprawa była szczególnie złożona, a pełnomocnik wykonał wiele czynności procesowych. Wtedy sąd może zasądzić wielokrotność powyższych stawek.

Czy zawsze musisz płacić za prawnika?

Nie. Osoby w trudnej sytuacji mogą wnosić o przyznanie prawnika z urzędu – sąd wtedy wybiera pełnomocnika, a jego wynagrodzenie pokrywa Skarb Państwa. W praktyce jednak, nawet jeśli Ty nie płacisz swojemu pełnomocnikowi, strona przegrana i tak może być zobowiązana do zwrotu kosztów zastępstwa – które trafiają do kancelarii.

Kto płaci koszty sądowe? Zasady ogólne i wyjątki

Zasada odpowiedzialności za wynik sprawy

Zasadą ogólną jest to, że kto przegrywa, ten płaci. Zgodnie z art. 98 kpc, strona przegrywająca ma obowiązek zwrócić stronie wygrywającej wszystkie koszty procesu, w tym opłaty, koszty zastępstwa, dojazdy, czy utracony zarobek.

Przykład:

Jeśli powód dochodził 10 000 zł i wygrał, a pozwany przegrał, to pozwany musi zwrócić:

• 500 zł (opłata za pozew)

• 17 zł (opłata skarbowa)

• 1 800 zł (koszty zastępstwa procesowego)

Łącznie: 2 317 zł – i to oprócz zasądzonej kwoty głównej.

Zwolnienie od kosztów – kto może z niego skorzystać?

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych, jeśli ta wykaże, że ich zapłata uniemożliwiłaby jej utrzymanie siebie i rodziny. Wniosek składa się razem z pozwem lub odpowiedzią na pozew – trzeba dołączyć formularz o stanie majątkowym.

Ale uwaga: nawet jeśli sąd zwolni Cię z opłat, a przegrasz – i tak możesz być zobowiązany do zwrotu kosztów przeciwnikowi (np. jego pełnomocnika). Zwolnienie dotyczy wyłącznie opłat wobec sądu.

Koszty procesu a koszty postępowania – różnice

W praktyce pojęcia te bywają stosowane zamiennie, ale koszty procesu to termin węższy – dotyczy samej sprawy sądowej. Koszty postępowania obejmują też np. egzekucję komorniczą po wyroku czy dalsze czynności po uprawomocnieniu.

Zwrot kosztów procesu – kiedy i komu się należy?

Przykłady rozliczeń – 100% wygrana, częściowa przegrana, ugoda

• 100% wygrana: całość kosztów ponosi przegrany.

• Częściowa wygrana: koszty są dzielone proporcjonalnie – np. powód wygrał 70% roszczenia, to koszty dzielone są w stosunku 70/30.

• Ugoda: zazwyczaj każda strona ponosi swoje koszty, chyba że ustalono inaczej.

Kiedy sąd może nie zasądzić kosztów, mimo przegranej strony?

Zgodnie z art. 102 kpc, sąd może nie obciążać przegranego kosztami, jeśli przemawiają za tym względy słuszności – np. trudna sytuacja życiowa, zdrowotna, wyjątkowe okoliczności.

Niesumienne prowadzenie sprawy a dodatkowe koszty

Jeśli ktoś opóźnia postępowanie, zataja dowody lub działa nieuczciwie – sąd może nałożyć na niego obowiązek zwrotu kosztów, nawet jeśli formalnie wygrał sprawę (art. 103 kpc).

Model działania Kancelarii INLET – zero ryzyka dla zadłużonych

Działamy bez opłat wstępnych

W Kancelarii INLET doskonale rozumiemy, że osoby zadłużone nie mają środków na drogie procesy. Dlatego nasz model działania zakłada, że nie pobieramy żadnych opłat z góry – ani za analizę sprawy, ani za wniesienie pisma, ani za obecność na rozprawie.

Koszty zastępstwa pokrywa przegrany wierzyciel

Jeśli wygramy sprawę, to sąd zasądza na naszą rzecz koszty zastępstwa procesowego – które opłaca przegrana strona, najczęściej fundusz lub firma windykacyjna. W praktyce dłużnik nie ponosi żadnych kosztów sądowych, a pomoc prawną otrzymuje bez ryzyka.

Co, jeśli sprawa nie zostanie wygrana?

W wyjątkowych sytuacjach, gdy sąd oddali powództwo wierzyciela tylko częściowo – dłużnik może zostać obciążony obowiązkiem zwrotu kosztów procesu. W takiej sytuacji Kancelaria INLET bierze ryzyko na siebie i nie żąda od dłużnika żadnego wynagrodzenia.

Cały ciężar finansowy postępowania spoczywa na kancelarii – to my inwestujemy czas, wiedzę i energię, bez oczekiwania na natychmiastowy zysk. Dłużnik nie ponosi żadnych kosztów za pomoc prawną, nawet jeśli ostatecznie przegra sprawę.

Co więcej, jeżeli sąd częściowo oddali powództwo, a dłużnik będzie musiał pokryć część kosztów, kancelaria nie zostawia klienta samego z tym problemem. Pomagamy w wypracowaniu ugody z wierzycielem, tak aby rozłożenie zobowiązań było realne i możliwe do udźwignięcia. W razie potrzeby wnioskujemy o rozłożenie zasądzonych kosztów na raty lub negocjujemy ich częściowe umorzenie.

To my ponosimy pełne ryzyko sprawy – Ty zyskujesz wsparcie, bezpieczeństwo i realną szansę na wygraną.

 

Co warto zapamiętać?

• Koszty procesu to nie tylko opłaty sądowe, ale też koszty prawnika, mediacji czy opinii biegłych.

• W wielu przypadkach można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

• Zawsze istnieje ryzyko, że przegrywając sprawę, będziesz musiał zwrócić przeciwnikowi jego wydatki – chyba że działa za Ciebie INLET. Wtedy Twoja szansa na wygraną w sądzie drastycznie wzrasta!

• Nasza kancelaria nie pobiera opłat z góry – dopiero w razie wygranej przeciwnik (wierzyciel) zwraca nam koszty zastępstwa procesowego.

 

Sprawdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania